سیستم عامل لینوکس دستورهای زیادی داره اما بیشتر ماها فقط از تعداد خیلی کمی از این دستورها استفاده میکنیم.
تو این پست قصد داریم پایه‌ای‌ترین و پرکاربردترین دستورهای لینوکس رو یکی یکی و با مثال توضیح بدیم، اما قبل از اون چندتا از میان‌برهای کاربردی خط فرمان بش (Bash Command Line) رو معرفی میکنیم تا استفاده از ترمینال لینوکس براتون راحت‌تر و سریع‌تر بشه.
میان‌برهای خط فرمان Bash
- از کلید Tab برای تکمیل خودکار دستورها استفاد کنید؛ به این شکل که بعد از شروع به تایپ کردن در ترمینال میتونید با فشردن کلید Tab رو کیبوردتون کلمات پیشنهادی نزدیک به چیزی که تایپ کردید رو ببینید.
- با
ctrl+r search_termمیتونید بین دستوراتی که قبلا استفاده کردید جستجو کنید. - با
ctrl+aوctrl+eمیتونید خیلی سریع نشانه‌گر (Cursor) موس رو به ابتدا و انتهای خط منتقل کنید. - با
!!میتونید از دستور قبلی در دستور جدیدتون استفاده کنید. - با جدا کردن دستورها با
;میتونید اون‌ها رو در یک خط و پشت سرهم بنویسید و اجرا کنید.
دستورهای پرکاربرد لینوکس
بسیارخب حالا وقتشه که بریم سراغ پایه‌ای‌ترین و پرکاربردترین دستورهای ترمینال لینوکس.
یادتون باشه برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد هر کدوم از این دستورها میتونید از دستورman قبل از کلمه مورد نظرتون استفاده کنید.
این دستور یه جورایی به یک دفترچه راهنما شباهت داره؛ مثلا تایپ عبارت man cat در ترمینال لینوکس اطلاعاتی مثل نحوه استفاده از دستور cat رو بهتون نشون میده.
ls
لیست محتوای دایرکتوری.
مثال: دستور ls /applications تمام فایل‌ها و فولدرهای موجود در فولدر applications رو نشون میده.
cd
تغییر مسیر دایرکتوری.
مثال: دستور cd /usr/local مسیر دایرکتوری کنونی رو به /usr/local تغییر میده.
mv
تغییر نام یا جابه‌جایی فایل(ها) یا دایرکتوری‌ها.
مثال: دستور mv todo.txt /home/qlarson/Documents فایل “todo.txt” رو به دایرکتوری Documents” انتقال خواهد داد.
mkdir
ایجاد دایرکتوری جدید.
مثال: دستور mkdir pctag دایرکتوری با نام “pctag” خواهد ساخت.
rmdir
حذف دایرکتوری‌های خالی.
touch
ایجاد فایل خالی با نامی که انتخاب کردید.
rm
حذف فایل(ها) یا دایرکتوری‌ها.
مثال: دستور rm todo.txt فایل “todo.txt” رو حذف خواهد کرد.
locate
پیدا کردن مسیر فایل.
مثال: دستور locate -i book*poem هر فایلی که تو اسمش عبارت‌های “book” و “poem” داشته باشه رو جستجو میکنه؛ -i یعنی در جستجو کردن case-insensitive باشه یعنی به کلمات بزرگ و کوچک حساس باشه.
clear
پاک کردن و تمیز کردن صفحه/پنجره خط فرمان.
cp
کپی فایل‌ها و دایرکتوری‌ها.
مثال: دستور cp todo.txt /home/user/Documents از فایل “todo.txt” در دایرکتوری “Documents” کپی می‌گیرد.
alias
ایجاد نام مستعار برای دستورهای لینوکس.
مثال: دستور alias search=grep بهتون این اجازه رو میده که بجای دستور grep از search استفاده کنید.
cat
نمایش محتوای فایل روی صفحه نمایشگر.
مثال: دستور cat todo.txt نوشته داخل فایل “todo.txt” را روی صفحه نشان می‌دهد.
chown
مالک و صاحب فایل رو مشخص میکنه.
مثال: دستور chown ali todo.txt شخص “ali” رو صاحب فایل “todo.txt” قرار میده.
chmod
تغییر سطح‌های دسترسی فایل.
مثال: دستور chmod 777 todo.txt فایل “todo.tx” رو برای همه یوزرها قابل خواندن (readable)، قابل نوشتن (writable) و قابل اجرا (executable) می‌کند. اعداد بعد از دستور chmod هر کدوم به ترتیب سطح دسترسی user و group و others رو مشخص میکنند.
sudo
اجرای دستورهایی که نیاز به سطح دسترسی ادمین دارند.
مثال: دستور sudo passwd user1 پسورد مربوط به یوزر “user1” رو تغییر میده.
find
جستجو فایل طبق الگوی خاص.
این دستور برای جستجوی فایل(ها) و فولدر(ها) براساس فیلترهایی مثل نام، سایز و زمان آخرین استفاده و یا تغییر است.
مثال: دستور find /home/ -name todo.txt به جستجوی فایل “todo.txt” در دایرکتوری home و ساب‌دایرکتوری‌های آن می‌پردازد.
grep
جستجوی عبارتی خاص در فایل‌ها یا خروجی.
این دستور در هر خط به دنبال الگویی که مشخص کردیم میگرده و به‌صورت پیشفرض خط‌هایی که شامل الگوی مورد نظر هستند رو به عنوان خروجی برمیگردونه.
مثال: دستور grep run todo.txt در فایل “todo.txt” کلمه “run” رو جستجو میکنه و لاین‌هایی که این عبارت رو در خودشون دارند رو نشون میده.
date
نمایش و یا تنظیم تاریخ و ساعت سیستم.
df
نمایش اطلاعات و میزان حافظه دیسک. 
du
نشان‌دهنده مقدار فضایی که هر فایل اشغال کرده هست که به تعداد بلوک دیسک نمایش داده میشه.
برای این‌که نتیجه رو به بایت، کیلوبایت و مگابایت ببینید باید آرگومان -h رو به صورت du -h اضافه کنید.
file
نوع فایل رو مشخص میکنه.
مثال: دستور file todo.txt احتمالا نوع فایل “todo.txt” رو “ASCII text” تشخیص میده.
history
تاریخچه دستورهای وارد شده رو نشون میده.
kill
توقف پروسه درحال اجرا.
مثال: اگه بخوایم یک پروسه در حال اجرا با PID به شماره 485 رو متوقف کنیم از دستور kill 485 استفاده میکنیم. از دستور ps برای فهمیدن PID پروسه استفاده میکنیم.
less
نمایش صفحه به صفحه محتوای فایل.
مثال: دستور less todo.txt محتوای فایل “todo.txt” را نشان خواهد داد.
ps
نمایش لیستی از پروسه‌های درحال اجرا؛ از این دستور میشه برای پیدا کردن PID پروسه و متوقف کردنش استفاده کرد.
pwd
نمایش مسیر دایرکتوری کنونی.
ssh
اتصال ریموت به یک سیستم لینوکسی دیگر از طریق شبکه.
مثال: دستور ssh user1@104.25.105.32 با نام کاربری “user1” به دستگاه لینوکسی با آیپی 104.25.105.32 متصل میشه.
tail
نمایش 10 خط آخر فایل.
میتونید با استفاده از آپشن -n تعداد خط‌هارو کم وزیاد کنید.
مثال: دستور tail -n 5 todo.txt پنج خط آخر فایل “todo.txt” رو نشون میده.
tar
فشرده سازی یا استخراج فایل tar با پسوندهای tar و tar.gz و tgz را انجام می‌دهد
top
نماشی منابع درحال استفاده سیستم، مشابه Task Manager در ویندوز.
